Bạn đang xem: Bầu ơi thương lấy bí cùng
Chữ và nghĩa: Giọt bắn
Chắc mọi tín đồ đều biết rõ, virut corona 2019 (SARS-CoV-2) lây trực tiếp từ fan sang người sở hữu yếu theo “giọt bắn” qua mặt đường hô hấp khi tiếp xúc.
Đây là câu ca dao được nhắc tới nhiều một trong những ngày toàn quốc ta đang phổ biến tay phòng dịch Covid-19.
Có lẽ ko cần giải thích nhiều, đa phần người Việt mọi hiểu được văn bản ngữ nghĩa cơ mà câu ca dao (có quý hiếm như một tục ngữ) “Bầu ơi yêu thương lấy túng bấn cùng…” này. Mượn hình ảnh 2 cây thân quen trong vườn công ty là “bầu” (cây leo bởi tua cuốn, lá mềm rộng và gồm lông mịn, quả tròn dài, có loại thắt eo ở giữa, sử dụng làm rau ăn) và “bí” (cây cùng họ với bầu, mọc leo hay mọc bò, có nhiều loại, quả cần sử dụng làm thức ăn) dân gian mong mỏi chuyển tải một thông điệp, một lời khuyên đầy tính nhân văn. Rằng, tất cả chúng ta, cùng phổ biến quốc gia, cùng chung cộng đồng dân tộc Việt Nam, cùng thông thường nòi như là “con Lạc con cháu Hồng”. Vì chưng lẽ đó, bọn họ phải biết yêu quý yêu, đùm bọc, hỗ trợ nhau theo tinh thần tương thân tương ái. Lúc thông thường đã cố kỉnh và gần như lúc “không bình thường” khó khăn, hoạn nạn lại càng hơn thế.
Ngữ nghĩa như vậy cứ tưởng là rõ ràng, tường minh lắm lắm (mọi người vẫn đọc cùng hiểu bao đời nay, không tồn tại thắc mắc gì). Tuy nhiên trong một trong những buổi học online, một số sinh viên bao gồm hỏi tôi: “Thưa thầy, bọn chúng em đang sợ hãi khi lấy phân tích câu “Bầu ơi yêu đương lấy túng thiếu cùng”. Đa số mọi tín đồ đều thống nhất đến “bầu” là công ty ngữ, “thương” là vị ngữ với “bí” là ngã ngữ (trực tiếp). Nhưng kể từ “cùng” thì lưỡng lự xếp vào địa chỉ nào? bao gồm bạn nhận định rằng đây chỉ cần “từ chêm xen”, đệm vào cho đủ 6 giờ trong câu lục cùng hiệp vần cùng với tiếng sản phẩm công nghệ 6 trong câu bát (“cùng” hiệp vần với “chung”).
Lập luận như vậy, vô hình trung coi tự “cùng” trở đề xuất “vô thưởng vô phạt”, một cách ứng xử tình nỗ lực “gỡ cầm cố bí” trong bí quyết gieo vần của thơ ca. Như thế thì “cùng” trở cần thừa. Thật vô duyên quá! Nó có khác gì từ bỏ “lại” với “càng” vào 2 câu thơ (nhại theo phong thái Bút Tre): “Tàu xe vận chuyển rộn ràng/ Thái Nguyên, lặng Bái lại càng Lào Cai”.
“Cùng” trong giờ Việt (vừa Hán Việt 窮, vừa thuần Việt) gồm nhiều tính năng từ các loại và kéo theo có không ít ngữ nghĩa khác nhau. “Từ điển giờ đồng hồ Việt” (Trung trung ương Từ điển học, NXB Đà Nẵng, 2020) phân tạo thành danh từ, tính từ, kết từ. Nhưng gồm lẽ, “cùng” trong câu ca dao bên trên (từ thuần Việt) là một trong những kết tự với nghĩa như sau (chỉ trích một quãng trong mục từ này):
II k. 1 từ thể hiện người tuyệt sự đồ nêu ra kế tiếp có côn trùng quan hệ đồng nhất
Nếu thế, ta có thể diễn giải mở rộng câu “Bầu ơi yêu mến lấy túng thiếu cùng/ mặc dù rằng khác tương tự nhưng thông thường một giàn” là “bầu và bí là 2 cây thuộc loài, cùng cảnh (cùng là cây dây leo, thông thường một giàn). Vậy bầu hãy tất cả lòng yêu mến bí, đừng bỏ rơi túng trong đa số hoàn cảnh”. Và để giải đáp vướng mắc của các bạn sinh viên (về so sánh câu), tôi nghĩ, vế 1 câu thơ bên trên (Bầu ơi yêu thương lấy túng thiếu cùng) có thể viết lại là “Bầu và túng bấn hãy cùng thương yêu nhau” (“cùng” sẽ là phó tự đi với cồn từ “thương/yêu”). Vì đảm bảo nguyên tắc hiệp vần của thơ, nhưng mà “cùng” được hoán vị và đứng sinh hoạt cuối câu.
